Wow, dat jullie hier zijn!

Sinds 2022 is Versa Welzijn op verzoek van de gemeente betrokken bij de ondersteuning van de opvang van gevluchte Oekraïners in Gooise Meren. Het doel is om hen zo goed mogelijk te helpen integreren in de Nederlandse maatschappij. Verspreid over drie opvanglocaties gaat het om bijna 700 mensen.

We spreken op de locatie IJsselmeerweg in Naarden met vier betrokken vrouwen. Laura Bakker is maatschappelijk werker en Esma Kardzhi is bruggenbouwer/tolk bij Versa Welzijn. Esma ondersteunt Laura en organiseert activiteiten. Esma vertaalt voor de Oekraïnse Yuliia Muzychenko en Liliia Mitali. Yuliia is één van de vier sleutelfiguren in de opvang. De sleutelfiguren zijn betrokken bewoners die vrijwillig helpen in het contact tussen bewoners en organisaties. Liliia is vrijwilliger, maar woont zelf niet op de opvang in Gooise Meren.

Versa Welzijn biedt vraaggericht individuele en collectieve ondersteuning aan de bewoners van de opvang. Laura en Esma werken allebei drie dagen. Aanwezigheid van het welzijnswerk is niet altijd vanzelfsprekend op andere opvanglocaties in Nederland. “Soms komen er nieuwe bewoners van andere locaties en dan horen we wel eens: Wow, dat jullie hier zijn!”, aldus Laura. “Mensen vinden dat echt heel fijn”, beaamt Esma.

Persoonlijke ondersteuning

Laura voert individuele gesprekken met bewoners. Zij houdt zich als maatschappelijk werker, behalve met psychosociale steun, vooral ook bezig met praktische zaken. Bewoners komen langs op het spreekuur, melden zich via What’s app of komen via de gemeente of de sleutelfiguren bij haar terecht.
De gevluchte Oekraïners lopen met allerlei vragen rond. “Ouders met kinderen die de zorg in moeten, volwassenen die zorg nodig hebben, kinderen moeten naar school, mensen komen naar ons toe met spanningsklachten, we bieden hulp bij een verwijzing naar een psycholoog. We proberen altijd uit te leggen hoe het systeem werkt, hoe ga je bijvoorbeeld met de bus, hoe werkt de OV chipkaart, of de 9292 app. Als je het Nederlandse systeem niet begrijpt, kom je niet zover. Ik help bewoners bijvoorbeeld als ze ziek zijn en een huisarts nodig hebben en zich in moeten schrijven. Of als zij een mail niet begrijpen. Je ziet dan direct het resultaat en mensen zijn dan heel erg opgelucht. Ik probeer met kleine, praktische dingen bewoners te ondersteunen of voor elkaar te krijgen wat zij echt nodig hebben.”

Laura heeft in haar werk veel contact met andere organisaties, zoals scholen, de GGD Gooi & Vechtstreek en GGZ Centraal. “De gevluchte Oekraïners zijn geen doorsnee immigrant, hun situatie is echt anders, dus ook onze netwerkpartners en de gemeente zitten vaak met veel vragen en ingewikkelde situaties.”

Sociale verbinding

Yuliia vult aan dat Versa Welzijn behalve het maatschappelijk werk ook veel andere dingen doet, zoals het organiseren van activiteiten of het ondersteunen van activiteiten die de bewoners zelf opzetten. Alle activiteiten zijn gericht op sociale verbinding en integratie. Dat is ook de reden om veel activiteiten in wijkcentrum/bibliotheek De Plataan in Naarden te organiseren, zodat ook buurtbewoners mee kunnen doen en er onderling contact ontstaat. Of dat de Oekraïners deel gaan nemen aan reeds bestaande activiteiten in het centrum. Zo is er dansles, schilderles, breiles, bingo en een zeer populaire kinderdisco. Een derde van het aantal bewoners bestaat uit kinderen, omdat juist hun toekomst vaak een aanleiding voor de ouders vormde om hun land te ontvluchten. Activiteiten voor kinderen en jongeren worden georganiseerd in samenwerking met het Kinder- en Jongerenwerk van Versa Welzijn. Ook organiseert Versa Welzijn activiteiten als Nederlandse en Engelse les, fietsles, zwemles en les in verkeersregels. En voorlichtingsbijeenkomsten in samenwerking met andere maatschappelijke organisaties. Esma vertelt dat er ook regelmatig speciaal voor de bewoners gratis concertkaartjes worden aangeboden, bijvoorbeeld via goede doelen als de Rotary of de Lions.

Mentale problemen

Liliia kwam in beeld toen Versa Welzijn een vrijwilliger zocht voor mentale ondersteuning van senioren. Deze bewoners gaan niet naar school of werk zoals de meeste bewoners, vandaar dat er voor hen een speciale seniorengroep is waarvoor allerlei activiteiten worden georganiseerd. Liliia is psycholoog van beroep, dus de begeleiding van deze groep is haar op het lijf geschreven. Zij ziet dat er grote behoefte onder hen is om te praten. Dat veel bewoners hun hart willen luchten. Yuliia knikt instemmend en zegt dat zij regelmatig van bewoners hoort hoe blij zij zijn met de aanwezigheid van Liliia.

Volgens Yuliia vinden Oekraïners het in eerste instantie moeilijk om over hun mentale problemen te praten en staan zij in het begin niet zo open voor ondersteuning. Dat is vaak toch nog een taboe. Uitleggen aan bewoners wat welzijnswerk inhoudt, is vaak ook lastig, zij kennen dat niet vanuit Oekraïne. Maar als bewoners de medewerkers van Versa Welzijn eenmaal kennen en hen vertrouwen, dan staan zij voor alles open. Yuliia werkt als sleutelfiguur veel met kinderen en zij ziet hen groeien. Kinderen vertellen haar soms ook zaken die zij niet aan hun ouders vertellen. Yuliia wil ook graag benadrukken dat veel bewoners elkaar helpen, ondanks hun eigen problemen en beperkingen.

Sleutelfiguren

De vier sleutelfiguren zijn sinds ongeveer een jaar actief in deze rol. Zij zijn een intermediair tussen de bewoners en Versa Welzijn en tussen de bewoners en de gemeente Gooise Meren. Om sleutelfiguur te kunnen worden, moesten zij een training volgen bij Pharos, het landelijk expertisecentrum voor het terugdringen van gezondheidsverschillen. Yuliia geeft aan dat deze training in het Nederlands was en dus heel moeilijk voor haar en de andere drie sleutelfiguren. Maar ook ontzettend waardevol, zegt zij met klem. Zij heeft daar veel kennis opgedaan die zij ook weer kan delen met bewoners én inzetten voor bewoners. De bewoners stellen de sleutelfiguren enorm op prijs. Zij zijn ook altijd bereikbaar voor bewoners. En de bewoners hebben dankzij de sleutelfiguren ook het gevoel dat zij een gezamenlijke stem hebben en gehoord worden.

Met zo veel verschillende mensen plotseling en gedwongen moeten samen wonen is niet eenvoudig voor de bewoners. Bovendien veroorzaakt de constante onzekerheid over de toekomst veel stress. De Oekraïners kunnen zich niet echt settelen in Nederland, maar voorlopig ook niet terugkeren naar hun land. Sommigen zijn ook al meerdere malen verhuisd. Desondanks proberen ze van hun locatie op allerlei manieren een thuis te maken, geholpen door betrokken professionals en vrijwilligers. “We zijn eigenlijk één grote familie hier”, aldus Yuliia.

Meer weten?

Neem dan contact op met Laura Bakker, lbakker@versawelzijn.nl, 06 22 26 77 94.

Maart 2025